دستگاه‌های الکترونیکی و انواع هارد دیسکها مقادیر زیادی از اطلاعات و داده‌های حیاتی ما را ذخیره می‌کنند. این حافظه‌ها همیشه در معرض خرابی و از دست دادن داده‌های خود هستند. هارد دیسکها نیز از این قاعده مستثنی نیستند و اگرچه بین 3 تا 5 سال عمر می‌کنند، اما برخی اوقات، شرایط نامطلوب موجب خرابی زود هنگام این نوع حافظه‌ها می‌شوند. صداهای غیرمعمول، سرعت پایین و عدم پاسخگویی به دستورات و نمایش پیام‌های خطا از نشانه‌های خرابی هارد دیسکها هستند و اگر به موقع اقدام به بررسی و تعمیر نکنید، منجر به از دست دادن هارد دیسک و اطلاعات خود می‌شود.
در ادامه این مطلب به بررسی علت خرابی هارد دیسک بیشتر می پردازیم.
بعد از خراب شدن چه اتفاقی می افتد
علت خرابی هارد دیسک هر چه که باشد، می‌تواند فاجعه بار باشد زیرا، ممکن است منجر به از دست دادن چند فایل یا کل اطلاعات کسب و کار شما شود. خراب شدن هارد دیسک ممکن است ناگهانی و بدون علامت خاصی رخ دهد اما برخی اوقات، نشانه‌هایی از خرابی هارد دیسک را می‌توان به وضوح دید برای درست کردن آن اقدام کرد. در هارد دیسک خراب، علائم زیر قابل مشاهد هستند.
بیشتر بخوانید : راهنمای خرید هارد سرور
سرعت پایین سیستم
یکی از اولین نشانه‌های خرابی هارد دیسک کاهش سرعت سیستم است. اگر متوجه شدید که هنگام راه‌اندازی برنامه‌ها، جستجوی فایل‌ها یا ذخیره فایل‌ها، سرعت سیستم کند می‌شود، این می‌تواند یک علامت هشدار دهندة اولیه از خرابی هارد دیسک باشد.
پیغام خطای صفحه آبی مرگ
خطای صفحه آبی مرگ (BSOD) طول عمر سیستم را در صورت عدم اقدام مناسب کاهش می‌دهد. یکی از علل نمایش چنین خطایی بروز اشکال در هارد دیسک است.
فریز شدن سیستم
برخی اوقات، سیستم فریز شده و یا از کار می‌افتد. با این حال، اگر سیستم مرتباً فریز می‌شود باید به خراب بود هارد دیسک خود شک کنید. این حالت، مخصوصا اگر بعد از نصب برنامه‌های جدید رخ دهد، احتمالا نشانه‌ای از نزدیک شدن به پایان عمر هارد دیسک است.
مشکل در فایل‌ها
اگر بیشتر از حد معمول متوجه تغییرات منفی در فایل‌های خود می‌شوید، احتمال خراب بودن هارد دیسک بالا است. نشانه‌های مختلف از خرابی فایل‌ها و فولدر‌ها وجود دارد، از جمله:
- نام پوشه‌ها درهم باشد
- پیام خطا هنگام انتقال یا ذخیره فایل‌ها نمایش داده می‌شود. [ link to Common Hard Drive Error Codes article]
- فایل‌ها باز نمی‌شوند
- حذف یا ناپدید شدن پوشه‌ها یا فایل‌ها
اگر با این خطاها و مشکلات بیش از حد معمول روبرو می‌شوید، احتمالا هارد دیسک شما به زودی به طور کامل از کار می‌افتد.
بدسکتور
در واقع بدسکتورها بخش‌هایی روی واحد ذخیره‌سازی دیسک هستند که برای همیشه آسیب دیده‌اند و قادر به ذخیره اطلاعات نیستند. هنگامی که آسیبی در هارد دیسک رخ می‌دهد، تمام داده‌های ذخیره شده در این بخش‌ها از بین می‌روند. افزایش تعداد بد سکتورها در اصل نشانه و علت خرابی هارد دیسک است.
صداهای غیر معمول
صداهای غیرمعمول مانند کلیک کردن، ساییدن یا صدای بوق، نشان دهندة وجود مشکل در هارد دیسک است. رایج‌ترین نویز غیر معمول، کلیک تکراری است که زمانی رخ می‌دهد که هد سعی در نوشتن داده‌ها دارد، اما نمی‌تواند، به موقعیت اصلی خود بازمی‌گردد و مکرراً تلاش می‌کند. زمانی که هدها از کار می‌افتند، روی سطح پلاتر افتاده و سطوح ظریف آن را خراش می‌دهند و در نتیجه داده‌ها به طور کامل از بین می‌روند.
اگر هنگام استفاده از سیستم خود صداهای غیرمعمولی می‌شنوید، نشان دهنده خرابی در یک قطعه از هارد دیسک است. در این مرحله، از اطلاعات خود نسخه پشتیبان تهیه کنید و هارد را خاموش کنید تا از بدتر شدن هارد دیسک و سیستم جلوگیری کنید.
وضعیت M.A.R.T
سیستم مانیتورینگS.M.A.R.T (Self-Monitoring Analysis and Reporting Technology) بر وضعیت داخلی هارد دیسک نظارت می‌کند و هر گونه خرابی هارد دیسک را شناسایی کرده و به شما اطلاع می‌دهد تا زودتر از اطلاعات خود نسخه پشتیبان تهیه کنید.
اگر وضعیت S.M.A.R.T به صورت NOT OK یا وضعیتی مانند Bad، Caution یا Unknown باشد، احتمالا وضعیت هارد دیسک خوب نیست و باید سریعا از اطلاعات خود نسخه پشتیبان تهیه کنید.
دلایلی که باعث خراب شدن هارد می شوند
هارد دیسک ممکن است هر لحظه از کار بیفتد، کوچکترین خطاها و اشتباهات می‌توانند باعث خرابی هارد دیسکها شوند. ضربه فیزیکی یا آسیب، گرما، رطوبت، گرد و غبار، نوسانات برق یا حتی زمان می‌تواند علت خرابی هارد دیسک باشند. علت خراب شدن هارد دیسک هر چه باشد ممکن است منجر به آسیب غیر قابل برگشت به سطح صفحه دیسک شوند که در بیشتر موارد، منجر به از دست رفتن دائمی اطلاعات می‌شوند. از این رو، بازیابی اطلاعات از یک هارد دیسک خراب در اولین زمان بسیار ضروری است. در اینجا، فهرستی از دلایل عمده‌ای که منجر به خرابی هارد دیسک می‌شود، آورده شده است.
حرارت
بالا رفتن حرارت سیستم، معمولا به دلیل معیوب بودن فن CPU، تهویه نامناسب و گرد و غبار، منبع تغذیه با ولتاژ بالا، دمای بالا، ویروس‌ها و بدسکتورها رخ می‌دهد. گرم شدن بیش از حد سیستم منجر به خرابی ناگهانی هارد دیسک می‌شود. اختلال در فن‌ها، بوت مجدد یا فریز شدن سیستم ، شنیده شدن صدای کلیک، صفحه آبی مرگ و گرم شدن ناگهانی سیستم پس از روشن شدن، نشان دهندة یک اختلال حرارتی در سیستم است. تنها افزایش 5 درجه سانتی گرادی دما می‌تواند عمر هارد دیسک را تا دو سال کاهش دهد. می‌توان گفت، بهترین دما برای عملکرد صحیح یک هارد دیسک بین 25 تا 40 درجه سانتیگراد است، حرارت اضافی مسلما به هارد آسیب می‌زند.
سرعت نوشتن اطلاعات در هارد دیسک تحت تأثیر دما است، هر چه دیسک گرم‌تر شود، به دلیل تعداد خطاهایی که هنگام نوشتن در دمای بالاتر رخ می‌دهد، سرعت نوشتن آن نیز کاهش می‌یابد. در نهایت در صورتی که هارد دیسک به درستی خنک نشود، سرعت خود را کاهش می‌دهد.
هارد دیسکها به طور طبیعی گرمای زیادی تولید می‌کنند و سیستم باید گرما را با حداکثر سرعت دفع کند تا هارد با عملکرد مطلوب کار کند. اگر گرما به سرعت افزایش یابد، هارد دیسک نمی‌تواند در بهترین محدودة دمایی کار کند و قبل از اینکه در نهایت از کار بیفتد، سرعت خود را کاهش می‌دهد.
گرمای بیش از حد ممکن است برد مدار را بسوزاند و از شناسایی شدن درایو توسط سیستم جلوگیری می‌کند. در نتیجه، سیستم ناگهان کند می‌شود و ممکن است بوت نشود. همچنین، گرمای بیش از حد در هارد دیسک برای مدت طولانی باعث خرابی سکتورها نیز می‌شود. توصیه می‌شود که یک نسخه پشتیبان از داده‌ها داشته باشید زیرا، بازیابی اطلاعات در چنین مواردی تقریباً غیرممکن است.
برای جلوگیری از بالا رفتن دمای سیستم از عملکرد مناسب فن‌های CPU مطمئن شوید. همچنین، از خمیر حرارتی بین هیت سینک‌های فن CPU استفاده کنید تا فن به درستی کار کند.
بیشتر بخوانید : انواع هارد دیسک
خراب شدن در اثر نوسان برق
گاهی اوقات، منبع تغذیه قادر به ارائه برق با ولتاژ مناسب نیست یا برق مورد استفاده غیر قابل اطمینان است و جریان برق مکرر قطع و وصل می‌شود. در چنین شرایطی، نوسانات مکرر می‌تواند دمای اجزای الکتریکی سیستم‌ها را افزایش می‌دهد و به هارد دیسک آسیب بزند. اگر یک برد به دلیل افزایش برق آسیب ببیند، دسترسی به داده‌های خود را از دست می‌دهد. در این صورت، با این که دیسک روشن است، اما هیچ عملکردی ندارد و بایوس نیز نمی‌تواند هارد دیسک را شناسایی کند. دیسک صدای تق تق یا کلیک تولید می‌کند که به معنی عدم توانایی دیسک در چرخش است.
برای جلوگیری از این مشکل باید از منبع تغذیه برندهای معروف برای سیستم خود استفاده کنید تا سیستم دچار نوسانات برق نشود. همچنین هنگامی که از سیستم خود استفاده نمی‌کنید، سیستم خود را به درستی خاموش کنید.
خراب شدن در اثر ضربه
هر گونه آسیب فیزیکی مانند ضربه یا افتادن سیستم، روی هارد دیسک نیز تأثیر منفی می‌گذارد. هارد دیسکها دستگاه‌های پیچیده و شامل اجزای متحرک هستند. به محض اینکه هر یک از قطعات مهم آن در اثر شوک یا ضربه آسیب ببیند، هارد دیسک به مرور زمان دچار اختلال شده و خراب می‌شود. ضربه به سطح مغناطیسی هارد، جایی که داده‌ها در آن ذخیره می‌شوند، آسیب می‌رساند و می‌تواند علت خرابی هارد دیسک باشد. حتی در صورت خاموش بودن سیستم هم آسیب فیزیکی می‌تواند به قسمت‌های ظریف آن آسیب بزند.
خراب شدن هد هارد دیسک
در بسیاری از موارد، خرابی هد به معنای مرگ هارد دیسک و داده های روی آن است زیرا، آسیب ناشی از آن اغلب برای هر نوع بازیابی اطلاعات بسیار تاثیرگذار است. زمانی که هارد دیسک از نظر فیزیکی دچار آسیب شده و یا قدیمی و فرسوده باشد، اغلب منجر به خرابی هد آن نیز می‌شود. در واقع، یک اختلال فیزیکی فاصله زمانی بین هدهای خواندن و نوشتن و پلاتر را در هنگام کارکرد دیسک مختل می‌کند و هدهای خواندن و نوشتن را به سطح پلاتر می‌کوبد و علت خرابی هارد دیسک می‌شود.
تقریبا تا سال 2010 هدهای خراب هارد دیسکها غیرقابل بازیابی بودند، زیرا سطوح پلاتر بیش از حد آسیب می‌دیدند هرگونه بازیابی اطلاعات را غیرممکن می‌کردند. اما از زمان ظهور سیستم‌های محافظ فعال هارد دیسک (AHDP) این قطعات قابل بازیابی شدند. این سیستم به قدری هوشمند است که می‌تواند زمان خرابی را تشخیص دهد و با حرکت دادن بازوی محرک و هدهای خواندن و نوشتن دور از سطح پلاتر قبل از ضربه زدن، از هارد را در برابر ضربات محافظت کند و احتمال خرابی هارد دیسک را تقریبا بین ببرد.
خطاهای انسانی که بعد از خرابی هارد اتفاق می افتد
زمانی که هارد دیسک دچار مشکل می شود امکان بازیابی اطلاعات تا حدی وجود دارد اما برخی از اقدامات اشتباه پس از خرابی هارد دیسک می‌تواند وضعیت را بدتر کند و باعث از دست رفتن اطلاعات برای همیشه شود. هر چند، با کمک یک نرم افزار بازیابی اطلاعات می‌توان داده‌ها را برگرداند، با این حال، باید از انجام برخی اقدامات پرهیز کرد تا شانس بازیابی اطلاعات را بالا برد. در اینجا به برخی از اشتباهات رایج اشاره می‌کنیم تا از آن‌ها اجتناب کنید.
استفاده از هارد دیسک خراب
پس از خراب شدن هارد دیسک، باید فوراً استفاده از آن را متوقف کنید، زیرا استفادة بیشتر بر روند بازیابی اطلاعات تأثیر منفی می‌گذارد. در غیر این‌صورت، ممکن است داده‌های موجود توسط هارد دیسک جدید بازنویسی شوند و بازیابی اطلاعات را تقریبا غیرممکن کند.
ارتیشن‌بندی مجدد
برخی از افراد بر این باورند که ایجاد یک پارتیشن جدید در همان مکان، فایل‌ها را باز می‌گرداند، اما برعکس، منجر به بازنویسی داده‌های از دست رفته می‌شود و بر روند بازیابی اطلاعات تأثیر معکوس می‌گذارد.
گاهی اوقات، خراب شدن هارد دیسک پارتیشن‌بندی‌ها را از بین می‌برد با این حال، فایل‌ها را برای همیشه از پارتیشن حذف نمی‌کند. زمانی که یک پارتیشن حذف می‌شود، فقط اطلاعات پارتیشن به همراه جدول فایل اصلی (Master File Table) حذف می‌شود. همچنین، خطاهای file system errors نیز باعث خرابی دیسک می‌شوند. در این صورت، داده‌ها باقی می‌مانند اما، فقط سیستم آن‌ها را نمی‌شناسد. نرم افزارهای بازیابی اطلاعات می‌توانند داده‌ها را از چنین پارتیشن‌هایی بازیابی کنند.
اجرای نرم افزار بازیابی اطلاعات نامناسب
هنگام بازیابی فایل‌های مهم باید با هارد دیسک خراب با دقت برخورد کرد. اجرای یک نرم افزار بازیابی اطلاعات نامناسب می‌تواند به شدت به درایو آسیب برساند. بنابراین، استفاده از یک نرم افزار حرفه ای بازیابی اطلاعات توصیه می‌شود.
اجرای CHKDSK Scan
HKDSK Scan زمانی توصیه می شود که هارد دیسک به دلیل خطاهای file system errors معیوب شده باشد. با این حال، اجرای HKDSK Scan بر روی هارد دیسک خراب نه تنها برای درایو شما بلکه برای داده‌های آن نیز فاجعه بار خواهد بود. مدت زمان اسکن و تعمیر توسط HKDSK Scan با توجه به اندازه هارد دیسک متغیر است، هر چه زمان بیشتر شود، هارد تحت فشار اضافی در طول فرآیند اسکن و تعمیر قرار می‌گیرد. فشار اضافی پیامدهای جدی بر روی هارد دیسک دارد و منجر به خرابی دائمی هارد می‌شود. علاوه بر این، HKDSK Scan در دراز مدت کمکی نخواهد کرد، بنابراین از اجرای مکرر HKDSK Scan خودداری کنید.
یکپارچه‌سازی درایو (Defragmenting)
در یک درایو تکه تکه شده (fragment) دسترسی به داده‌ها و بازایابی سخت‌تر است و درایو باید بیشتر بچرخد تا به داده‌ها دسترسی پیدا کند. تکه تکه شدن بار اضافی بر روی دیسک در طول بازیابی اطلاعات وارد می‌کند که می‌تواند باعث گرم شدن بیش از حد سیستم نیز شود و عواقب شدیدی مانند خرابی و آسیب به هارد دیسک را به همراه داشته باشد.
با این حال، یکپارچه سازی یا Defragmenting نیز پس از خرابی هارد دیسک توصیه نمی شود. زمانی که داده‌ها گم می‌شوند، یکپارچه‌سازی بلوک‌های تخصیص نیافته را توسط فایل‌های حذف شده، گم شده یا فرمت شده، بازنویسی می‌کند. در این صورت، بازیابی فایل‌های بازنویسی شده با هر نرم افزار بازیابی اطلاعات غیرممکن است.
گرم کردن، فریز کردن یا ضربه زدن به هارد دیسک
شاید شما هم ویدئوهایی دیده باشید که ادعا می‌کنند، سرما، گرما یا ضربه زدن به هارد دیسک خراب یا گیر کرده آن‌ها را درست می‌کند. اما باید بدانید این کارها کاملا غلط هستند و پیامدهای منفی و مخربی بر روی هارد دیسک و داده‌های موجود در آن دارند.
یخ زدن منجر به تجمع رطوبت در داخل هارد دیسک می‌شود که به قسمت‌های داخلی آن آسیب می‌رساند. گرم کردن نیز بر خاصیت مغناطیسی دیسکی که اطلاعات را در خود نگه می‌دارد، تأثیر منفی می‌گذارد. همچنین، ضربه زدن به دیسک به قطعات داخلی آسیب غیر قابل برگشت می‌زند.
باز کردن هارد دیسک
باز کردن هارد می‌تواند باعث آسیب دائمی به هارد و صفحه مغناطیسی شود. ذرات ریز گرد و غبار، تغییر دما، رطوبت اتاق و حتی یک خراش کوچک توسط پیچ گوشتی روی دیسک یا قسمت‌های دیگر در حین جداسازی هارد ممکن است علت خرابی هارد دیسک و آسیب دائمی به آن باشند. بنابراین، تعمیر و باز کردن هارد را به متخصصان بسپارید.
فرمت کردن
گاهی اوقات که هارد دیسک خراب می شود، ممکن است یک پیام ظاهر شود و از شما بخواهد درایو را فرمت کنید. هرگز نباید کورکورانه از هیچ دستوری پیروی کنید زیرا، بازیابی یک هارد دیسک کاملا فرمت شده تقریباً غیرممکن است.
ذخیره فایل ها در همان مکان
هنگام بازیابی از هارد دیگری برای ذخیره اطلاعات قابل بازیابی استفاده کنید. ذخیره داده‌ها در هارد دیسک بازیابی شده، خطر بازنویسی داده‌ها را به همراه دارد و هیچ محدوده‌ای برای بازیابی باقی نمی‌گذارد و حتی ممکن است داده‌ها برای همیشه از بین بروند. بنابراین، برای ذخیره فایل‌های بازیابی شده از یک حافظه اکسترنال استفاده کنید. حتی برخی نرم افزارهای هوشمند بازیابی اطلاعات، به شما اجازه نمی‌دهند که داده‌های بازیابی شده را در همان دیسک ذخیره کنید.
داشتن تهیه نسخه پشتیبان
هر زمان که متوجه علائم و علت خرابی هارد دیسک خود شدید، نسبت به تهیه نسخه پشتیبان از اطلاعات خود اقدام کنید. تهیه نسخه پشتیبان از فایل‌ها و پوشه‌های مهم به صورت منظم بهترین راه برای مقابله با شرایط از دست دادن اطلاعات در اثر خرابی هارد دیسک است. اما اگر هارد شما خراب شده است ونسخه پشتیبان نیز ندارید، یک نرم افزار بازیابی اطلاعات مناسب به بازیابی سریع اطلاعات شما کمک می‌کند.
حرف آخر
در برخی موارد، سیستم S.M.A.R.T نیز اتفاقات و خرابی هارد دیسک را به شما اطلاع نمی‌دهد. به همین دلیل، همیشه نسبت به علائم بحث شده در این مطلب هشیار باشید و هرچه زودتر علت خرابی هارد دیسک را بررسی کنید. در این صورت، شانس بیشتری برای جلوگیری از حدف همیشگی اطلاعات خود خواهید داشت.
اگر مشکوک هستید که هارد دیسک شما خراب است، توصیه می‌کنیم بلافاصله از تمام اطلاعات خود نسخه پشتیبان تهیه کنید و آن را به هارد دیگری منتقل کنید. همچنین، با اجتناب از اشتباهات ذکر شده مانند استفاده از هارد دیسک پس از خرابی، پارتیشن‌بندی مجدد، فرمت کردن هارد دیسک و موارد دیگر، شانس بازیابی اطلاعات خود را افزایش دهید
اگر به هارد دیگری دسترسی ندارید که فایل‌های خود را انتقال دهید، فورا سیستم را خاموش کنید، این کار خطر از بین رفتن داده‌ها را از بین می‌برد.
در صورتی که هارد دیسک از کار افتاده، برای بازیابی اطلاعات خود حتما به تعمیرکاران و نمایندگان مجاز مراجعه کنید.همچنین شما می‌توانید برای مشاوره و تعمیر و خرید سرور و تجهیزات سرور با شماره تماس 09195738079 – 77459713-021 – 77497509-021 با کارشناسان دوبرکا در تماس باشید.
و
و
